به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «خاورستان»، تاریخ معاصر ایران مملو از رویدادهایی است که نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری وضعیت فعلی کشور داشته‌اند. از ضعف‌های ساختاری در دفاع ملی تا سیاست‌های توسعه‌ای نامتوازن، این مسائل به طور عمیق بر اقتصاد، فرهنگ و امنیت ایران تأثیر گذاشته‌اند و بررسی دقیق این چالش‌ها و عوامل مؤثر در آن‌ها، می‌تواند درک بهتری از مسیر پیش رو و راهکارهای اصلاحی ارائه دهد.

در دوره رضاشاه، زمانی که نیروهای متفقین از جنوب به ایران وارد شدند، کمبود زیرساخت‌های نظامی و ضعف مدیریت باعث شد ارتش ایران در برابر تهدیدات خارجی توان دفاعی لازم را نداشته باشد. علاوه بر این، سیاست‌های توسعه‌ای از جمله طراحی مسیرهای راه‌آهن، بدون در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادی و زیست‌محیطی، موجب ایجاد مشکلاتی شد که تا امروز ادامه دارد. این مسائل در کنار فشارهای خارجی و منافع جناحی، موجب شکل‌گیری وضعیتی شده که نیازمند بازنگری جدی و توجه به منافع ملی است.

سید مرتضی موسوی‌نژاد استاد روابط بین‌الملل سیاسی به خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خاورستان گفت: وقتی خبر رسید که نیروهای متفقین از جنوب وارد کشور شده‌اند، ابتدا رضاشاه این خبر را باور نکرد. کسانی را که این هشدار را داده بودند، نه‌تنها نشنید، بلکه تنبیه هم کرد. اما وقتی خودش باور کرد، نیروهایی را از تهران به سمت جنوب فرستاد. این نیروها که تا اصفهان رسیدند، به دلیل فقدان جاده مناسب و نبود تجهیزات لازم، متفرق شدند. به گفته وی این وضعیت، واقعیت کشور ما بود؛ ارتشی که ادعا می‌شد تا دندان مسلح است، در عمل توان دفاع از کشور را نداشت و همه آن تجهیزاتی که با تبلیغات فراوان خریده شده بود، هیچ اثری در دفاع از کشور نداشت.

استاد علوم سیاسی تصریح کرد:یکی از بحث‌های مهم در دوره پهلوی، مسئله خطوط راه‌آهن بود. همان زمان، شهید مدرس (رحمة‌الله‌علیه) از مخالفان اصلی این مسیر بود. او می‌گفت مسیر راه‌آهن نباید جنوب به شمال باشد، بلکه باید شرق به غرب کشیده شود. چون راه‌آهنی که از جنوب به شمال کشیده شود، کشور را محل واردات غربی‌ها می‌کند و ما را وابسته نگه می‌دارد، در حالی‌که راه‌آهن شرق به غرب، به صادرات کشور کمک می‌کند.

موسوی‌نژاد ادامه داد: متأسفانه، مسیر راه‌آهن براساس منافع غربی‌ها تعیین شد و همین موضوع باعث شد برخی شهرهای ایران بی‌برنامه و بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌های لازم، صنعتی شوند. 

به گفته وی برای مثال، در اصفهان با وجود حجم بالای صنایع، مردم از وضعیت راضی نیستند. چون که زاینده‌رود از آن‌ها گرفته شد و منابع آب منطقه پاسخگوی آن حجم از صنعت نیست و در شهری کوچک مثل اردکان یزد، که در دل کویر قرار دارد، صنایع به‌گونه‌ای مستقر شده‌اند که آلودگی هوا ایجاد کرده‌اند و شهری که در وسط بیابان است، نباید هوای آلوده داشته باشد اما چون جریان باد در آن منطقه محدود نیست، اما توسعه صنعتی بدون ملاحظات زیست‌محیطی و آمایش سرزمین، آن را آلوده کرده است.

وی تصریح کرد:وقتی توسعه متوازن نباشد، نتیجه‌اش همین است. اما برای آن‌ها که در قدرت‌اند، خیلی مهم نیست مردم در چه وضعی هستند یا چگونه خاک ایران دارد تجزیه می‌شود. مهم برای‌شان منافع و جایگاه خودشان است.

به گفته موسوی‌نژاد در طول تاریخ ما، نمونه‌های زیادی هست که نشان می‌دهد مردم می‌دانند حق با کیست. چه جریانی واقعاً دلسوز مردم است و برای ملت کار می‌کند، و چه کسانی فقط دنبال منافع شخصی خودشان هستند.

موسوی‌نژاد افزود: به عنوان مثال جریان اصلاحات، شعار مدرن کردن ایران را می‌دهد. اما مدرنیته به‌معنای واقعی نیست؛ آن‌ها به دنبال وارد کردن فرهنگ غربی هستند، نه علم و فناوری. وقتی می‌گویند مدرن‌سازی، منظورشان غرب‌زدگی فرهنگی است. ما این را ابتذال فرهنگی می‌دانیم و طبیعی است که هر وقت جریانی بخواهد جلوی این سقوط فرهنگی را بگیرد، آن‌ها مخالفت کنند.

وی افزود: یکی از موانع اصلی در مسیر خواسته‌های آن‌ها، تیرگی روابط با غرب است. آن‌ها تلاش دارند بگویند که حتی اگر مجبور شدید برنامه غنی‌سازی هسته‌ای را تعطیل کنید، یا در زمینه موشکی مذاکره کنید، مهم این است که روابط‌تان با غرب حفظ شود. اصل حرف‌شان همین است و مردم ایران این را نمی‌پذیرند.

وی تصریح کرد:افکارسنجی‌های رسمی که منتشر شده، نشان می‌دهد که برخلاف تصور آن‌ها، بیش از دو سوم مردم (در برخی موارد تا بالای ۸۰ درصد) با این نوع نگاه مخالف‌اند. جنگ اخیر در منطقه هم این واقعیت را به مردم نشان داد و ما نباید این هوشیاری را از دست بدهیم.

وی اظهار کرد: آقای دکتر عراقچی، وزیر امور خارجه، در این زمینه نکته بسیار مهمی مطرح کرد. ایشان گفتند که ما به آمریکایی‌ها پیغام دادیم که اگر اسرائیل بخواهد پاسخ آخرین حملات ما را بدهد – چون اسرائیل معمولاً در جنگ‌ها عادت دارد ضربه آخر را خودش بزند – ما واکنش بسیار محکمی نشان خواهیم داد. نتیجه چه شد؟ بلافاصله ترامپ در توییتی اعلام کرد که هواپیماهای اسرائیلی برگردند، و همه آن‌ها برگشتند.

موسوی‌نژاد افزود:این یعنی جنگ کاملاً مدیریت‌شده بود و آمریکا پشت این جنگ بود و وقتی فهمیدند که ما تا کجا ایستاده‌ایم، عقب‌نشینی کردند. این را مردم ما هم دیدند و فهمیدند.

وی تاکید کرد: ما باید دائماً این واقعیت‌ها را برای مردم یادآوری کنیم و نباید بگذاریم از حافظه تاریخی ملت‌مان پاک شود و باید هوشیار بمانیم، چون هنوز هم همان جریان‌ها در تلاش‌اند مسیر کشور را به سمت وابستگی، بی‌ریشگی فرهنگی، و توسعه نامتوازن پیش ببرند و ما، به‌عنوان افرادی که دغدغه مردم و کشور را داریم، نباید سکوت کنیم.

انتهای خبر/