به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «خاورستان»، در دل کویر و میان خشت و آفتاب، بشرویه ایستاده است؛ شهری کهن در غرب خراسان جنوبی، با معماری‌ای خیره‌کننده و روحیه‌ای سرشار از ایمان.

با فرا رسیدن ماه محرم، قلب این شهر دوباره می‌تپد؛ با آیینی نادر و بی‌نظیر به نام «صَلات‌کشی»، آیینی که تاریخ آن با نام مردی گره خورده: حاج علی‌اشرف، مردی که به نیت حج رفت، اما با دلی پر از عشق حسین (ع) برگشت.

از حیدرآباد تا بشرویه؛ یک خواب، یک نذر، یک تاریخ

در گفتگو با اسدی یکی از موزه داران بشرویه و یکی از معتمدان و مطلعان قدیمی شهر، داستان حاج علی‌اشرف را می‌شنویم: حاج علی‌اشرف زمان نادر شاه افشار راهی حج می‌شه، اما طوفان مسیر کشتی‌ رو تغییر می‌ده و سر از حیدرآباد هند در میاره. اون‌جا با عزاداری عجیب و با شکوه شیعیان روبرو می‌شه. ماه محرم بوده. چنان تحت تاثیر قرار می‌گیره که نذر می‌کنه اگر سالم برگشت، همون آیین‌ها رو در بشرویه هم برپا کنه.

این روایت رنگی عجیب می‌گیرد وقتی اسدی به خواب حاج علی‌اشرف اشاره می‌کند: خودش در خواب پیامبر (ص) رو می‌بینه. پیامبر بهش می‌گه فردا سر چهارراهی خاص برو، به حاکم بگو همون خوابی که تو دیدی، من هم دیدم. فردا صبح، همین اتفاق می‌افته. حاکم با احترام ازش استقبال می‌کنه و دستور می‌ده حاج علی‌اشرف تا پایان محرم در کنار دربار باشه.

وی از کمک‌های مالی قابل توجهی می‌گوید که از سوی دربار هند به او داده می‌شود: سیم و زر، پارچه و اشرفی. این‌ها بعدها در ساخت حسینیه‌ای منحصربه‌فرد در بشرویه صرف می‌شود.

روایتی مستندتر از نقل سینه‌به‌سینه

اما آیا این‌ها تنها روایت شفاهی‌اند؟ سید محسن رضوانی، پژوهشگر بومی و فعال فرهنگی بشرویه، در گفت‌وگو با خاورستان می‌گوید: من خودم دنبال سند تاریخی بودم که خواب یا نذر حاج علی‌اشرف رو تأیید کنه. توی یکی از منابع دوره افشاریه دیدم که نادرشاه از ورود حجم زیادی از طلا و اشرفی به کشور باخبر می‌شه و دستور بازداشت حاج علی‌اشرف رو می‌ده. اما حاکم گناباد اشتباهی پسرش رو دستگیر می‌کنه و بعد که ماجرا روشن می‌شه، او رو آزاد می‌کنن. این ماجرا نشون می‌ده ورود اون اموال واقعاً رخ داده.

او تأکید می‌کند: حاج علی‌اشرف با باقی‌مانده آن اموال دیوارهای شهر و آب‌انبارهایی را هم می‌سازد؛ میراث‌هایی که هنوز هم بخشی از بافت تاریخی بشرویه‌اند.

حسینیه‌ای با معماری هندی – ایرانی

حسینیه حاج علی‌اشرف در محله تاریخی «میان‌ده»، به‌صورت هشت‌ضلعی و دوطبقه ساخته شده است؛ سبکی نادر که نشانه‌ای از تأثیر معماری هندی در آن زمان است.

در گفتگو با رضا شفیعی، کارشناس میراث فرهنگی بشرویه، او این نکات را یادآور می‌شود: شما داخل که می‌رید، یک حوض سرپوشیده در وسط می‌بینید. هم استفاده شرب داشته، هم محل تعزیه‌خوانی بوده.

دو ایوان زمستانی و تابستانی داره، که نشون می‌ده اقلیم هم در طراحی در نظر گرفته شده. منبر چوبی از درخت گلابیه، و روش حک شده: وقف نموند حاج علی‌اشرف، سنه ۱۱۶۸ هجری قمری.

شفیعی تأکید می‌کند: هنوز هم این منبر در مراسم اصلی محرم استفاده می‌شود.

صلات‌کشی چیست؟

در روز اول محرم، وقتی هنوز خورشید کاملاً بالا نیامده، سادات و نقبا و خدام حسینیه به بام می‌روند. چوب‌دستی‌های خاصی در دست دارند.

 اشعار محتشم کاشانی را با لحنی چاوشی‌گونه می‌خوانند. این صدای خاص، در کوچه‌های کاهگلی می‌پیچد: باز این چه شورش است که در خلق عالم است...

در گفتگو با هادی صادقی، از کهنسالان برگزارکننده این مراسم، او نیز می‌گوید: این آیین از دوره صفوی تا الان هیچ تغییر اساسی نداشته. حتی کلمات، آهنگ خواندن و ترتیب حرکت‌ها همون هست. این، اعلام رسمی محرم برای کل شهره

نقش جوانان؛ آینده‌ای برای یک آیین کهن

آیین‌های سنتی معمولاً با خطر فراموشی روبرو هستند، اما در بشرویه، ماجرا فرق می‌کند. نودهی، رئیس اداره تبلیغات اسلامی بشرویه، در گفت‌وگو با خاورستان می‌گوید: جوان‌های ما ۱۰ تا ۲۰ روز قبل از محرم، از مسجد به مسجد می‌رن، پارچه‌های مشکی نصب می‌کنن. علم‌ها رو تعمیر می‌کنن. خودشون تمرین علم‌برداری دارن. در مراسم صلات‌کشی و علم‌گردانی، واقعاً اگر نباشن، اجرا ممکن نیست. پیرترها فقط هدایت می‌کنند.

در حسینیه حاج علی‌اشرف، در شب‌های محرم، طبقه بالا به زنان اختصاص دارد، و مردان در طبقه پایین به سوگواری می‌پردازند. همه در کنار هم، با یک زبان، به یاد حسین (ع) می‌گریند.

میراث زنده، آیینی ماندگار

صلات‌کشی فقط آیینی برای شروع محرم نیست؛ صدایی است که مردم بشرویه را از دل قرن‌ها به امروز پیوند می‌دهد. آیینی که با دل، با شعر و با عشق اجرا می‌شود.

حسینیه حاج علی‌اشرف، فقط یک بنای تاریخی نیست؛ یک مکتب است. مکتبی از نذر، از ایمان، از معماری و از هنر مردمی که تصمیم گرفتند یاد حسین را در خاک، چوب و سنگ ماندگار کنند.

انتهای خبر