به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «خاورستان»، در دل کویر خراسان جنوبی، جایی که زیبایی طبیعت در سخت‌ترین شرایط زمین رشد می‌کند، گنج‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در دل سنگ‌ها نهفته‌اند. این استان با تنوع شگفت‌انگیز خود در تولید سنگ‌های قیمتی، به یکی از مراکز مهم این صنعت در کشور تبدیل شده است. اما هنوز، گوهرتراشی و برندسازی این سنگ‌ها به عنوان یک فرصت طلایی برای اشتغال و صادرات جهانی، مورد توجه کافی قرار نگرفته است.

خراسان جنوبی؛ سرزمین سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی

خراسان جنوبی با ذخایر غنی از انواع سنگ‌های قیمتی، نه تنها یکی از تولیدکنندگان برجسته در ایران است، بلکه ظرفیت‌های بی‌پایانی برای ورود به بازارهای جهانی دارد. شهرستان‌های فردوس، زیرکوه، نهبندان و سایر مناطق خراسان جنوبی به‌ویژه در حوزه سنگ‌های شجر، عقیق و گوهرهای دیگر شناخته شده‌اند. این سنگ‌ها، با رنگ‌ها و طرح‌های بی‌نظیر خود، نه تنها به عنوان یک زیبایی‌شناسی طبیعی، بلکه به عنوان نماد هنر و صنعت ایرانی در حال رشد هستند.

در شهرستان فردوس، به‌ویژه، معادن غنی از عقیق‌های شجر با لایه‌بندی‌های زیبا و پیچیده‌ای وجود دارد که به گفته کارشناسان، از عقیق‌های یمن نیز مرغوب‌تر هستند. این ویژگی منحصر به فرد باعث شده که این شهرستان به یک قطب مهم در تولید سنگ‌های قیمتی تبدیل شود. به‌طور کلی، تاکنون بیش از ۵۰ نوع سنگ قیمتی و نیمه‌قیمتی در خراسان جنوبی شناسایی شده که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به عقیق، جاسپر، اوپال، یاقوت و تورمالین اشاره کرد.

صنعت گوهرتراشی؛ هنر در دل سنگ

اما آنچه که این سنگ‌ها را از یک ماده معدنی ساده به یک هنر تبدیل می‌کند، گوهرتراشی است. هنری که به دستان ماهر صنعتگران و گوهرتراشان خراسان جنوبی شکلی زیبا و جذاب می‌دهد و به‌صورت زیورآلاتی گرانبها عرضه می‌شود. صنعت گوهرتراشی در این استان نه‌تنها یک حرفه اقتصادی است، بلکه به عنوان یک میراث فرهنگی و هنری، در دل کویر با ذوق و سلیقه مردم، زنده و پویا باقی مانده است.

این هنر در روستاهای مختلف خراسان جنوبی از جمله بمرود و زیرکوه، به‌ویژه در میان زنان، بسیار رواج پیدا کرده است. آموزش‌های تخصصی گوهرتراشی از طریق نهادهایی مانند میراث فرهنگی و فنی و حرفه‌ای، موجب شده که بسیاری از اهالی این مناطق، علاوه بر کسب درآمد، به عنوان هنرمندان ماهر، این صنعت را به مرحله‌ای بالاتر ارتقا دهند. سنگ‌های تراشیده شده در این کارگاه‌ها، نه تنها به داخل کشور بلکه به کشورهای مختلفی مانند ترکیه، آلمان، انگلستان و ژاپن صادر می‌شود.

گوهرتراش فعال استان خراسان جنوبی

محمد بهرام‌نیا، یکی از فعالان برجسته صنعت گوهرتراشی در روستای بمرود شهرستان زیرکوه خراسان جنوبی است. او از سال ۱۳۹۷ به‌طور جدی وارد این صنعت شده و اکنون کارگاه گوهرتراشی خود را راه‌اندازی کرده است. بهرام‌نیا که تخصصش در تراش عقیق شجر است، در گفتگو با «خاورستان» در خصوص چالش‌ها و فرصت‌های این صنعت در خراسان جنوبی توضیح داد.

وی می‌گوید: از سال ۱۳۹۷، با کمک آموزش‌هایی که از میراث فرهنگی دیدم، وارد صنعت گوهرتراشی شدم. در ابتدا تنها خودم مشغول به کار بودم، اما اکنون توانسته‌ایم تعدادی از بانوان روستای بمرود و همجوار را آموزش دهیم و کارگاه را به یک فضای اشتغال‌زای کوچک تبدیل کنیم.

بهرام‌نیا با اشاره به جذابیت سنگ‌های شجر زیرکوه، می‌افزاید: سنگ‌های شجر زیرکوه ویژگی خاصی دارند. این سنگ‌ها طرح‌هایی تک بعدی دارند که باید با دقت و مهارت فراوان تراش داده شوند. کوچک‌ترین غفلت در تراش این سنگ‌ها می‌تواند باعث از دست رفتن طرح و افت قیمت آن شود.

این فعال صنعت گوهرتراشی در استان با اشاره به مشکلاتی که در این صنعت وجود دارد، تصریح می‌کند: متاسفانه یکی از مشکلات عمده ما نبود بیمه برای صنعتگران است. ما بارها درخواست داده‌ایم که از صنعتگران حمایت شود، اما هیچ اقدامی صورت نگرفته است. همچنین در زمینه بازاریابی هم مشکلات زیادی داریم؛ به‌ویژه در فضای مجازی که فروشگاه‌های آنلاین پر از سنگ‌های تقلبی و چینی هستند.

بهرام‌نیا ادامه می‌دهد: در کنار این مسائل، نیاز به تسهیلات داریم. برای خرید سنگ‌های معدنی و ذخیره‌سازی آنها، به سرمایه زیادی نیاز داریم. تسهیلاتی که تا به امروز دریافت کرده‌ایم، مبلغ کمی بوده که برای ما کافی نیست.

این گوهرتراش خراسان جنوبی درباره بازارهای صادراتی نیز می‌گوید: ما محصولات خود را به کشورهای مختلف صادر می‌کنیم، اما متاسفانه این سنگ‌ها عمدتاً به‌صورت خام یا ناتراشیده ارسال می‌شود. اگر حمایت‌های لازم در زمینه برندینگ و بازاریابی برای سنگ‌های تراشیده‌شده ایرانی انجام گیرد، قطعاً جایگاه بیشتری در بازار جهانی پیدا خواهیم کرد.

چالش‌ها و نیازها

با این حال، علی‌رغم پتانسیل‌های عظیم این صنعت، مشکلات زیادی نیز وجود دارد که مانع از رشد و توسعه آن شده‌اند. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، نبود برندینگ و بازاریابی مناسب برای این سنگ‌هاست. بسیاری از تولیدکنندگان در معرض رقابت با محصولات تقلبی قرار دارند که وارد بازارهای مجازی شده‌اند و به‌طور قابل توجهی بر قیمت‌ها و اعتبار برندهای ایرانی تاثیر گذاشته‌اند.

یکی دیگر از مشکلات عمده، نبود بیمه و حمایت‌های لازم برای صنعتگران است. فعالان این حوزه با وجود سختی‌های بسیار، در یافتن تسهیلات و حمایت‌های دولتی به‌ویژه برای توسعه کارگاه‌های خود، با مشکلات جدی مواجه هستند. مبالغ تسهیلاتی که از سوی دولت ارائه می‌شود، به‌ویژه برای تولیدکنندگان خرد، بسیار کم است و نمی‌تواند نیازهای واقعی آنها را برآورده کند.

گام‌های ضروری برای رشد و توسعه

برای رسیدن به جایگاه واقعی در بازارهای جهانی، ضروری است که توجه ویژه‌ای به برندسازی سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی کشور، به‌ویژه در خراسان جنوبی، معطوف شود. ایجاد آموزش‌های تخصصی‌تر در زمینه بازاریابی و برندینگ، توسعه زیرساخت‌های صادراتی و ارائه مشوق‌های صادراتی به تولیدکنندگان، می‌تواند به‌طور قابل توجهی سهم ایران در تجارت جهانی سنگ‌های قیمتی را افزایش دهد.

از سوی دیگر، نیاز است که مسئولین، به‌ویژه در حوزه‌های دولتی و خصوصی، برای حمایت از صنعتگران این حوزه اقدامات موثری انجام دهند. برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی، معرفی سنگ‌های ایرانی به بازارهای جهانی و همکاری با برندهای معتبر جهانی، می‌تواند به معرفی هرچه بهتر سنگ‌های ایرانی کمک کند.

فرصت‌های طلایی برای اشتغال و صادرات

در نهایت، این صنعت نه‌تنها می‌تواند به عنوان یک منبع درآمد برای استان خراسان جنوبی و سایر مناطق کشور عمل کند، بلکه با گسترش آن، فرصتی طلایی برای ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی فراهم خواهد آمد. به‌ویژه با توجه به پتانسیل بالای سنگ‌های قیمتی در این استان، می‌توان به راحتی امیدوار بود که این صنعت بتواند به یک موتور محرکه اقتصادی تبدیل شود.

از دست دادن این فرصت‌ها، نه‌تنها به معنای از دست دادن فرصت‌های اقتصادی است، بلکه به معنای عدم استفاده بهینه از منابع طبیعی و هنری ارزشمندی است که در دل کویر خراسان جنوبی نهفته‌اند. اگر برنامه‌ریزی‌های مناسب برای برندسازی و توسعه این صنعت انجام گیرد، در آینده شاهد تبدیل شدن خراسان جنوبی به یک قطب مهم جهانی در عرصه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی خواهیم بود.

انتهای خبر/10